Archief

Berchmans’ vlinder 

Drie keer werd er een vlinder vernoemd naar de eerste conservator van het Missiemuseum. Eenmaal in 1925, in 1928 en in 1929. Maar die tweede zal hem het meest zijn bevallen, want daarmee werd (en wordt) flink gepronkt in het vlinderkabinet van het museum.  

De Berchmans-vlinder is een zogeheten vogelvlinder, die zo heten omdat ze het formaat van een (kleine) vogel hebben. Ze leven voornamelijk in Zuid-Oost Azië. Berchmans zal voor zijn vernoeming ook geïnteresseerd geweest zijn in deze soorten, want op een foto van een missietentoonstelling in Rome in 1925, lijkt hij naast een kastje met tien van deze exemplaren te staan. Hij poseert hier trots voor zijn vlindercollectie, een onderdeel dat in Rome zeer gewaardeerd werd. 

Berchmans was bevlogen entomoloog. Bij hem is die liefde waarschijnlijk opgebloeid tijdens een vierjarig verblijf op de missiepost Espirito Santo in Brazilië van 1896 tot 1900. Zelf stelt hij in 1933 in Steyl een vlindertentoonstelling samen, waarover in een Duitse publicatie de ‘Ornithoptera lydius Berchmansi’ (de wetenschappelijke naam van de vlinder) door hemzelf als een van de hoogtepunten wordt genoemd. Het is overigens eigenlijk een ondersoort, een zeldzame variant van de vlinder die voorkomt op de Molukse eilanden.  

De naamgeving van de Ornithoptera lydius berchmansi is gedaan door P.J. van den Bergh LZN, die hier de volgende reden voor geeft: “Ik heb deze zeldzame variëteit Berchmansii genoemd ter eere van den WelEerwaarden Heer Pater Berchmans uit Steil bij Tegelen, die mij zoo dikwijls met het verzamelen behulpzaam is geweest.’ Ten tijde van de naamgeving meldt van den Bergh dat hij zelf twee stuks van de vlinder in zijn collectie heeft, en dat er één exemplaar in Steyl verblijft. Berchmans was actief in het veld, hij correspondeerde veel met collega-entomologen. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen. Van van den Bergh zijn in de collectie in Steyl ook verschillende labels en specimen terug te vinden, deze kunnen hier goed door wetenschappelijke uitwisseling terecht zijn gekomen. Berchmans noemt in de eerdergenoemde Duitse publicatie echter ook een schenking van een veelomvattende verzameling vlinders van een gewaardeerde verzamelaar, maar vermeldt hierbij helaas geen naam.