MAY 2022

Historisch gezien is de Schmutzer collectie een bijzondere verzameling die in opdracht van Joseph Schmutzer werd gemaakt door de Indonesische kunstenaar Iko. Het is onderdeel van de eerste in hout uitgevoerde beeldengroep Schmutzer-collectie, gemaakt in 1924-1927 en te bezichtigen in het Missiemuseum.

Het eerste kwart van de 20^ste eeuw werd in katholieke kring wel ‘het grote missie-uur’ genoemd. Er werden overal missietentoonstellingen, -congressen en -optochten gehouden. Dat allemaal, om roepingen voor de missie op te wekken, en om missionarissen geestelijk en financieel te ondersteunen.

Maar in diezelfde periode groeide ook het nationalisme onder de lokale bevolking in de missiegebieden. Het bewustzijn van eigen waarde, van eigen culturele tradities, nam toe. Er ontstonden opstandige bewegingen tegen de koloniale overheersers. Voor de Kerk werd het nu van levensbelang, om niet met de koloniale machthebbers vereenzelvigd te worden. Zo zagen de missionarissen in het begin van de 20^ste eeuw zich dan ook geplaatst voor de opdracht, om de Christelijke waarden te leren uitdrukken in de taal van de mensen.

Jos Schmutzer (*lekenapostel) was goed op de hoogte van de Hindoe-Javaanse kunst en werd in 1924 in contact gebracht met de Sundanese beeldhouwer Iko. Iko kende de Hindoe-Javaanse kunst en was daarmee de juiste man voor het project Schmutzer. De beeldengroep die door Iko is gemaakt, zie je hier in deze ruimte. Deze groep is historisch van niet gering belang. Het is de eerste uitgewerkte poging in de geschiedenis, om buiten Europa zo'n groots kerkelijke kunstwerk te laten uitvoeren in de eigen beeldtaal van de lokale cultuur. De stenen uitvoering van het Heilig Hart monument dat eruit ziet als een Hindoe-Javaanse tempel staat in Ganjuran, Indonesië. Ook een uitvoering staat in Rome, Italie. 

*) Niet alleen missionarissen hebben zich voor de bekering van de lokale bevolking ingezet; er werd ook veel waarde gehecht aan het ‘leken-apostolaat’. Van die lekenapostelen werd verwacht, dat zij, als praktiserende katholieken, het goede voorbeeld zouden geven aan de oorspronkelijke bewoners. De gebroeders Jules en Jos Schmutzer en hun gezinnen beschouwden zich zeker als zulke lekenapostelen. Op hun suikerplantage voerden zij daarom arbeidsverhoudingen in, die voor die tijd heel vooruitstrevend waren. Zij stichtten op die plantage een school, en een hospitaal en een kerk.